-
Μέτρηση της σπατάλης: Η μέτρηση των απορριμμάτων τροφίμων αποτελεί μία από τις πλέον αποτελεσματικές ενέργειες για τη μείωση της απώλειας και σπατάλης τροφίμων, καθώς βοηθά στον εντοπισμό και την ιεράρχηση των αιτίων του προβλήματος, διευκολύνοντας τον σχεδιασμό αντιστοιχιών παρεμβάσεων και την παρακολούθηση προόδου. Η ευρωπαϊκή Οδηγία (2018/851) έχει θεσπιστεί η υποχρέωση για όλα τα κράτη-μέλη να πραγματοποιηθούν μετρήσεις με συνέπεια και κοινή μέθοδο, ενώ η πρώτη πανευρωπαϊκή μέτρηση σε εθνικό επίπεδο προγραμματίστηκε για το 2020.
-
Αξιολόγηση των υπολειμμάτων τροφίμων: Ένα ακόμη πολύ σημαντικό μέτρο είναι η χρηματοδοτική υποστήριξη για έρευνα και καινοτομία όσον αφορά την ασφαλή και αποτελεσματική αξιοποίηση των υπολειμμάτων τροφίμων για επεξεργασμένα τρόφιμα, ζωοτροφές, χημικά ή άλλα υλικά.
-
Αυστηρότερο κανονιστικό πλαίσιο: Συστήνεται η θέση πρόσθετων κανονιστικών ρυθμίσεων υπό τη μορφή νομοθεσίας, που θα καθιστά υποχρεωτική την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων σε συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. λιανεμπόριο ή φιλοξενία), θα αποτρέπει αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που οδηγούν σε σπατάλη σε επίπεδο γεωργικών εκμεταλλεύσεων. ή θα επιβάλλει ως υποχρεωτική τη μέτρηση των απορριμμάτων για όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις. Μάλιστα, η νέα στρατηγική της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»[i], πρέπει να ενθαρρύνει την ανάληψη περαιτέρω δράσης προς αυτή την κατεύθυνση από τα κράτη μέλη την επόμενη δεκαετία.
Αδικαιολόγητη αδράνεια από την Ελλάδα
Παρότι στην Ελλάδα σημειώνεται εδώ και χρόνια οικονομική και κοινωνική κρίση, με σημαντικό αριθμό πολιτών να μαστίζεται από επισιτιστική ανασφάλεια, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει μέχρι στιγμής η χώρα για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων (πχ. η απαλλαγή ΦΠΑ για δωρεές τροφίμων με τον ν 4238/2014) είναι ελάχιστες και δεν επαρκούν.
Παράλληλα, η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμη στοιχεία για το μέγεθος της σπατάλης ή την ποιοτική σύσταση των υπολειμμάτων τροφίμων, ενώ το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), που δημοσιεύτηκε στον Αύγουστο, δεν κάνει καμία απολύτως μνεία σε περιορισμούς της σπατάλης.
Αντιθέτως, βάσει του ΕΣΔΑ, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα δεν παρατηρείται μείωση έως το 2030. Η αδράνεια όμως δεν μπορεί να πραγματοποιήσει επιλογή. Σε αυτό το πλαίσιο, το WWF Ελλάς προτείνει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) την άμεση λήψη των παρακάτω μέτρων:
- Ορισμός στόχου: Κατά την ενσωμάτωση της σχετικής ευρωπαϊκής, πρέπει να προβλεφθεί συγκεκριμένος στόχος για τη μείωση της σπάταλης τροφίμων – συγκεκριμένα μείωση 50% κατά μήκος της παραγωγής και εφοδιασμού έως το 2030. Μέτρηση και αποτύπωση μεγέθους της σπατάλης: Παρότι η ΕΛΣΤΑΤ έχει συμπεριλάβει στον προγραμματισμό της εκπόνησης μέτρησης της σπάταλης, πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την έγκαιρη υλοποίησή της ως τα τέλη 2020, ώστε βάσει των σημαντικών ευρημάτων να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση.
- Θέσπιση υποχρεωτικής καταγραφής απορριμμάτων τροφίμων σε επιχειρήσεις διακίνησης και εμπορίας τροφίμων.
- Παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της δωρεάς τροφίμων , μέσα από την ανάπτυξη οικονομικών εργαλείων και την αποσαφήνιση των ποινικών ευθυνών στη διαδικασία δωρεάς.
- Άμεση εκπόνηση σχεδίου δράσης για την πρόληψη των απωλειών τροφίμων , το οποίο θα περιλαμβάνει μέτρα ανά κλάδο. Μεταξύ άλλων, προτείνεται η διεξαγωγή έρευνας για τον εντοπισμό των αιτιών της σπατάλης και την αναζήτηση λύσεων, η νομοθετική ρύθμιση για τη θέση απλών και κοινών κανόνων σήμανσης προς διευκόλυνση των καταναλωτών, η αλλαγή στα πρότυπα μάρκετινγκ με στόχο τη μείωση της ποσότητας των μη επιλεγμένων φρούτων και λαχανικών για αισθητικούς λόγους, καθώς και η προώθηση ενεργειών για τα κοντόληκτα προϊόντα προκειμένου να μην μπορούν να διατεθούν στις χαμηλότερες τιμές.
«Ο χρόνος πιέζει και η Ελλάδα οφείλει να δεσμευτεί εδώ και τώρα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων, μέσα από ένα ξεκάθαρο πλάνο δράσης σε όλους τους τομείς της αλυσίδας εφοδιασμού. Θέτοντας στο επίκεντρο τις μετρήσεις της σπάταλης με συνέπεια και υιοθετώντας καλές πρακτικές με πρωταρχικό στόχο την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων, θα καταφέρουμε να κατανοήσουμε τον πραγματικό όγκο του προβλήματος και, ακολούθως, να σχεδιάσουμε ένα πιο βιώσιμο διατροφικό μέλλον», τονίζει η Βίκυ Μπαρμπόκα, Υπεύθυνη. Προγραμμάτων Βιώσιμης διατροφής του WWF Ελλάς .
Σημειώσεις προς συντάκτες: Φωτογραφικό υλικό και infographics είναι διαθέσιμα ΕΔΩ. Περισσότερες πληροφορίες για την ελληνική πραγματικότητα ΕΔΩ. Ολόκληρη η έκθεση (στα αγγλικά) του WWF και του WRAP, με τίτλο «Μειώνοντας στο μισό της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων στην ΕΕ έως το 2030», είναι διαθέσιμη ΕΔΩ. Η σύνοψη της μελέτης (στα ελληνικά) είναι διαθέσιμη ΕΔΩ. [1] Η στρατηγική της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» («From farm to fork») βρίσκεται στο επίκεντρο της Πράσινης Συμφωνίας και είναι μία στρατηγική για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον των τροφίμων. Περισσότερα στοιχεία για την κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο: Σε παλαιότερη έρευνα έχει διαπιστωθεί ότι το 1/3 του παραγόμενου φαγητού, (1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφής, αξίας περίπου 1 τρισεκατομμυρίου δολάρια) καταλήγει είτε να σαπίζει στους κάδους απορριμμάτων καταναλωτών ή λιανέμπορων, είτε να καταστρέφεται λόγω κακών πρακτικών μεταφοράς ή συγκομιδής. Την ίδια στιγμή, η παραγωγή τροφής -συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών καλλιεργειών, της κτηνοτροφίας και της υδατοκαλλιέργειας– αποτελεί σημαντική απειλή για το περιβάλλον. Χρησιμοποιεί το 70% του καθαρού νερού και το 34% της γης, ενώ για την παραγωγή τροφίμων καταστρέφονται σημαντικοί βιότοποι, θέτοντας σε κίνδυνο εξαφάνισης χιλιάδες είδη σε όλο τον κόσμο.
